We gaan natuurlijk op Romereis, met de middelbare school, vanwege de historische en culturele rijkdom van de eeuwige stad. Daarmee onderscheiden leerlingen uit de Lage Landen zich scherp van een andere omvangrijke groep die Rome aandoet als centrum van de katholieke kerk: de pelgrims. Ze komen om de paus te zien, om te bidden, om de oorsprongen van het Christendom te bezoeken – en wellicht ook om, vanuit die behoefte, de klassieke cultuur en het moderne Italië beter te begrijpen.
Ter gelegenheid van het pauselijke Jubeljaar in 2025, waarop de religieuze dimensie van Rome eens te meer alomtegenwoordig zal zijn, organiseert Roma Aeterna in samenwerking met het Koninklijk Nederlands Instituut Rome (KNIR) een nieuwe nascholingscursus in Rome, als opvolger van de succesvolle cursus ‘De interdisciplinaire Romereis’. Je kunt er namelijk niet omheen, ook niet als de rol van Rome als centrum van de katholieke wereldkerk niet centraal staat in je programma: de stad is een centrum van ‘heiligheid’ – of van ‘ontheiliging’. Dat contrast ervaart bijna elke bezoeker. Wat voor de één schreeuwerig machtsvertoon is van een stinkend rijke kerk, is voor de ander aanleiding tot devotie en bezinning.
Roma sacra?
De vraag of Rome van zichzelf heiligheid bezat, heeft vriend en vijand in de lange geschiedenis van de stad steeds weer bezig gehouden, vanaf het allereerste begin tot de dag van vandaag. Als we de legende mogen geloven, was Remus meteen de eerste die het sacrale karakter van Rome, toen de stad nog maar net door zijn tweelingbroer Romulus gesticht werd, in twijfel trok door spottend over de kersverse stadsmuurtjes heen te springen.
Richting het einde van de Oudheid was het opnieuw raak. De polytheïstische godsdienst – inmiddels was de keizer verhuisd naar Constantinopel – werd ingehaald door het Christendom. Dat gaf het oude keizerlijke Rome een heel nieuw soort heiligheid, met het martelaarschap van Petrus en Paulus en Constantijns monumentale behuizingen over de graven van martelaren en apostelen.
Van een stad die heilig was voor polytheïsten kreeg Rome een nieuwe christelijke heiligheid. Twaalf eeuwen lang kreeg die volop de ruimte om zich te ontvouwen, versterkt door pelgrimage, reliekenverzameling, keizerkroningen, jubeljaren, kerkstichtingen en het steeds invloedrijker wordende pauselijke bestuursapparaat.
Met de oprukkende moderniteit en het 19e-eeuwse Risorgimento werd de heiligheid van Rome opnieuw inzet van een bloedig strijdtoneel. De jonge Italiaanse eenheidstaat eiste de Eeuwige Stad op als onherroepelijke hoofdstad. Italië was geboren en Rome werd het sacrale centrum van de natie, met het spierwitte, megalomane Altaar van het Vaderland als religieus middelpunt.
Een interdisciplinaire Romereis
Buona Pasqua! In Rome is het paasfeest het hoogtepunt van het religieuze jaar en in het jubeljaar 2025 kun je dit tijdens onze verdiepingscursus ‘Roma Sacra’ beleven. In de voetsporen van de katholieken lopen we een processie, de Via Crucis, beleven we het Paasfeest in het Vaticaan en kijken we tegelijkertijd hoe deze religiositeit past in de traditie van de oudheid, de middeleeuwen, de renaissance, de barok en de moderne tijd. Een unieke kans! Daarnaast besteden we uiteraard ook aandacht aan antieke én modern-seculiere opvattingen van de sacraliteit van Rome.
Voor veel docenten vormt de jaarlijkse Romereis het hoogtepunt van het schooljaar. In het curriculum is het hét moment waarop alles samen komt wat de leerlingen in de afgelopen jaren gedaan hebben. Veel docenten hebben al vaak een Romereis begeleid, hebben het programma op orde, kennen de hoofdlijnen van hun verhaal en hebben een anekdote paraat waar de leerlingen van smullen.
Toch leeft er bij veel van deze docenten de behoefte om hun verhaal te verdiepen. Ze willen een koppeling maken tussen de diverse plekken, tijdlagen en disciplines. Ze willen graag een rode draad aanbrengen in je verhaal gedurende de week. Ze willen ook graag nieuwe plekken bezoeken, of andere periodes behandelen (bijvoorbeeld middeleeuws Rome, of fascistisch Rome).
In 2025 behandelen we de diverse plekken vanuit de rode draad ‘religiositeit’. Welke functie had religie in Rome, welke functie heeft het in Rome en welke functie kan bezinning, in kerken, musea of archeologische plekken, voor leerlingen anno nu hebben? Rome is voor iedereen een plek van contemplatie, bezinning, geloof. Je vindt er meerdere geloven: het is – en was altijd al – multicultureel. Kortom: via de plekken die we op een Romereis bezoekt, gaan we Rome als plek van zingeving, spiritualiteit, contemplatie, religiositeit en humanisme onderzoeken, waarbij we ook praktisch kijken: hoe ‘werkt’ een kerk eigenlijk, of een mis?
Na het volgen van deze cursus ben je in staat de volgende vragen te beantwoorden:
– Wat is het verhaal dat je als docent op Romereis aan je leerlingen wil vertellen? Je bent op de hoogte van de geschiedenis van Rome van oudheid tot nu, waarbij we ook veel inzetten op de middeleeuwse en modernere geschiedenis, tijdvakken die bij veel docenten nog onderbelicht zijn;
– Hoe kun je de rode draad ‘religiositeit’ verweven in je Romereis? Hoe zou je over betekenisgeving kunnen praten in Rome? En: wat is ‘heiligheid’ en ‘reliogiositeit’ eigenlijk?
– Wat is het doel van de Romereis anno nu, specifiek op het gebied van het bezoeken van het centrum van de katholieke kerk?
– Hoe wordt het katholicisme nog steeds beleefd in Rome, specifiek tijdens Pasen?
– Hoe past de Romereis in een divers, duurzaam en inclusief gymnasiumcurriculum?
– Wat is de actuele stand van de wetenschap over de sites die je in Rome doorgaans met leerlingen bezoekt?
Bij iedere docent, ongeacht het vak dat hij of zij dagelijks geeft, klinken de eigen achtergrond, passie en belangstelling door in de verhalen op de Romereis. Het zijn bij uitstek deze achtergronden, passies en interesses die leerlingen kunnen enthousiasmeren en hun interesse kunnen aanwakkeren voor kunst, literatuur, wetenschap, filosofie en geschiedenis. Alle vakken, en zeker de geesteswetenschappen, komen op Romereis bijeen. Op deze nascholingscursus is er veel aandacht voor die positieve kruisbestuiving. Door onderlinge verbanden centraal te stellen kan de docent op Romereis niet alleen individuele meesterwerken tot leven wekken, maar leerlingen ook in staat stellen om de (kunst)geschiedenis van de Europese cultuur in haar geheel beter te begrijpen.
Tijdens de cursus is er ruimte om zelf een korte rondleiding voor te bereiden en te verzorgen langs een van jouw favoriete plekken in Rome. Zo inspireren we elkaar!
Docenten
Joep Beijst (historicus, Barlaeusgymnasium Amsterdam)
Raphael Hunsucker (classicus en historicus, Radboud Universiteit Nijmegen)
Tomas Meijs (classicus, St. Ignatiusgymnasium Amsterdam)
Pax Veerbeek (kunsthistoricus, Teylers Museum Haarlem), allen actief bij Roma Aeterna.
Academische stafleden van het KNIR en externe experts treden op als gastdocenten.
Voertaal
Nederlands
Het programma in vogelvlucht
- De nascholingscursus vindt plaats in Rome van donderdag 17 april 2025 15:30 (je bent welkom op het KNIR vanaf 09:00) t/m dinsdag 22 april 2025 14:00;
- We bezoeken uitgebreid het Colosseum, het Forum Romanum en de Palatijn, de Sint Jan van Lateranen en het Sancta Sanctorum en de Santa Maria Maggiore. We bezoeken in Vaticaanstad de Sint Pieter (waarbij we gaan proberen de nachtmis bij te wonen en een rondleiding naar het graf van Petrus te krijgen) en de Vaticaanse Musea. Naast bovenstaande plekken bezoeken we nog heilige barokke plekken (zoals het Pantheon) en door cursisten aangedragen plekken. Bij elke site behandelen we hoe je die interdisciplinair kunt benaderen (historisch, kunsthistorisch, archeologisch, literair) en bespreken we didactische mogelijkheden. Daarnaast gaan we in op de recentere geschiedenis van Rome. We bieden verdieping voor ervaren Rome-reizigers, maar differentiëren ook op niveau voor minder ervaren deelnemers;
- We discussiëren over jouw verhaal als inspirerende en motiverende docent op Romereis. Je krijgt didactische handreikingen, tips voor de rode draden voor een gestroomlijnd verhaal op reis en feedback na een oefening ter plaatse. Je verhaal krijgt meer diepgang door het interdisciplinaire karakter;
- We krijgen lezingen en rondleidingen van gerenommeerde experts ter plaatse;
- We bezoeken enkele exclusieve plekken waar je normaal gesproken niet zo snel komt, maar die ook met een groep leerlingen buitengewoon spannend kunnen zijn.
Doelgroep en ingangseis
Docenten in het voortgezet onderwijs met ervaring in het begeleiden van een Romereis. De cursus is zowel interessant voor zeer ervaren als voor minder ervaren begeleiders en uitdrukkelijk bedoeld voor docenten van alle vakken, met het zwaartepunt op de geesteswetenschappen. We bieden expliciet ook verdieping voor ervaren Rome-reizigers. Tijdens de cursus zal er op enkele momenten gedifferentieerd worden naar ervaring.
Ook voor cursisten die al eerder ‘De interdisciplinaire Romereis’ gevolgd hebben zal de cursus interessant zijn, gezien de nieuwe invalshoek ‘religiositeit’ en de nieuwe locaties die we bezoeken.
Verblijf
We verblijven op het Koninklijk Nederlands Instituut te Rome, in de statige villa aan de rand van de Villa Borghese. Enkele meerpersoonskamers (met gedeelde sanitaire voorzieningen) zijn voor ons gereserveerd. Je hebt toegang tot de tuin, een groot dakterras, een keuken en een woonkamer met zit- en eethoek. De kamers zijn voorzien van kledingkasten die op slot kunnen; daarnaast krijg je een sleutel waarmee je op elk moment het KNIR kunt betreden. Je mag 24/7 gebruik maken van de bibliotheek van het KNIR.
Data
De nascholingscursus vindt plaats van donderdag 17 april 2025, om 15:30u t/m dinsdag 22 april 2025, tot 14:00u en valt precies in het slot van de lesperiode en het begin van de meivakantie. Docenten missen dus maximaal twee lesdagen.
Certificaat
Deelnemers die het gehele programma hebben gevolgd ontvangen een door het KNIR gewaarborgd bewijs van deelname. Dat kan aan de eigen instelling worden overlegd, zodat aanspraak kan worden gemaakt op het nascholingsbudget.
Kosten
€899 inclusief overnachtingen in gedeelde meerpersoonskamers met gedeelde sanitaire voorzieningen op het KNIR, entree tot archeologische sites en musea, welkomst- en afscheidsdiner en een donateurschap van Roma Aeterna voor 2025.
Exclusief: vervoer van en naar Rome, overige maaltijden, verzekeringen.
Toeslag en-suite badkamer: €50,00.
Aanmelding
Via dit formulier kun je je opgeven voor de nascholingscursus ‘Roma Sacra – een interdisciplinaire Romereis’ van 17-22 april 2025 op het KNIR.
Mocht je gebruik willen maken van een kamer met sanitair en-suite, dan horen we dat ook graag. Toewijzing geschiedt op basis van het tijdstip van aanmelding.
Er geldt een minimumaantal van 6 deelnemers en een maximumaantal van 17 deelnemers.
Deadline aanmeldingen
22 december 2024. Op basis van de antwoorden en het aantal aanmeldingen vindt na sluiting een representatieve selectie plaats. Uiterlijk 1 januari 2025 volgt informatie met betrekking tot de selectie. Over de uitslag wordt niet gecorrespondeerd. Je krijgt, indien geselecteerd, een factuur per e-mail.
Meer info
info@romaaeterna.nl
