Rome: Matter & Myth
Rome wordt vanaf de vroegste geschiedenis beschouwd als het centrum van de wereld. Dat geldt niet alleen voor haar geografische ligging, midden in de mediterrane wereld tussen de ‘barbaren’ in het noorden en zuiden, maar vooral ook in overdrachtelijke zin: Rome als politiek, religieus en cultureel centrum van de regio, de natie en het imperium. Het basisidee van Rome als centrum van de wereld bleef in latere fasen van de geschiedenis bestaan, maar heeft telkens nieuwe betekenissen gekregen: van centrum van de pauselijke staat in de Middeleeuwen tot hoofdstad van de eerste wereldgodsdienst in de vroegmoderne tijd; van bakermat van de barok tot laboratorium van het 19e-eeuwse nationalisme en het 20e-eeuwse fascisme; en van stichtingsplaats van de Europese Economische Gemeenschap in 1957 tot huidige Werelderfgoedsite.
De flexibiliteit en dynamiek van Rome als centrum is daarbij cruciaal, zeker ook als haar centrale rol wordt betwist. Bijvoorbeeld wanneer de Italische volkeren rond 90 v. Chr. naar model van Rome een nieuwe stad stichten, Italia; wanneer het machtscentrum verschuift naar Ravenna of Constantinopel; wanneer niet langer de Middellandse Zee maar de Atlantische Oceaan de belangrijkste economische waterweg wordt; wanneer de pausen en antipausen het centrum verleggen naar Avignon; of in de regionale weerstand tegen Rome als Capitale van de staat vanaf de eenwording tot en met het heden.
Ons onderzoek aan het KNIR richt zich op deze dynamiek en op de veelzijdigheid aan betekenissen van Rome als centrum van de wereld. Dit onderzoek is afwisselend mono-, multi- en interdisciplinair en omvat de gehele Romeinse geschiedenis: van het uitdijende Romeinse Rijk in de Oudheid tot het hedendaagse Cinecittà. Het KNIR heeft bovendien een bijzondere internationale rol, voor zover we in onze onderzoeksprojecten vaak theorie, methodologie en empirie met elkaar verbinden. Startend vanuit onze traditionele aandachtsgebieden en onderwerpen binnen Italiëstudies, kijken we, om de volle potentie van deze onderzoeksagenda te benutten, tegenwoordig ook voorbij Italië, Nederland en Europa. We beschouwen de gehele wereld in relatie tot Rome (en Italië). Hierin staan reflectie op en dekolonisering van de aan het KNIR aanwezige disciplines hoog op de agenda.
Het KNIR biedt een unieke omgeving waarin studenten en onderzoekers van diverse achtergronden aan deze en andere thema’s kunnen werken in een bij uitstek interdisciplinaire en internationale context. De onderzoeksfaciliteiten van het instituut, met de uitgebreide bibliotheek die 24/7 ter beschikking staat van onze gasten, het nieuwe laboratorium voor materiële cultuur en digitale methoden, de nabijheid van musea, archieven en archeologische sites, en de talrijke contacten met Italiaanse en internationale wetenschappelijke instellingen in Rome en elders, geven het Instituut een belangrijke rol als intermediair tussen de Nederlandse, Italiaanse en internationale academische gemeenschap. Daarnaast verricht het Instituut onderzoek in het spectrum van de kerndisciplines oudheid/archeologie, geschiedenis en kunstgeschiedenis.
Het overkoepelende thema behelst zowel onderzoek naar materiële cultuur (archeologische vondsten, gebouwen en monumenten, kunstwerken en artefacten in museale collecties, archivalia) als naar ideeëngeschiedenis (filosofie, iconografie, literatuur, religie, film) en de vele dwarsverbanden daartussen. Rome kent een ongekende dichtheid van Matter & Myths, die vaak in samenhang en dus interdisciplinair onderzocht moeten worden. De relatie tussen verleden en heden en de wisselwerking tussen Rome en de wereld zijn terugkerende thema’s.